Neste artigo proponse unha crítica ás eivas do actual soberanismo: unha progresiva dereitización derivada da aposta por centrar todos os esforzos no terreo electoral. Como contrapunto, situamos a independencia política de clase como un necesario primeiro paso fronte ás limitacións políticas do movemento soberanista galego.
Os resultados do 18-F non han de sorprendernos. O BNG non é capaz de permear no rural de Galicia. O PPdeG é un paisano máis da parroquia. Vai á misa, acode ao velorio, está na comunidade de montes, na comisión de festas e nas romaxes. Entre tanto, as xuventudes do Bloque cantan a viva voz: "Imos queimar a Conferencia Episcopal por machista e patriarcal".
Estas linhas som um feixe de pensamentos que giram arredor das dinâmicas tóxicas que dominan o âmbito da Academia e o mundo da militância política, cultural e social.
Nunca se viron tantas monxas e mariscadoras votando o PPdeG. Máis de 700.000. Elas ou… unha esquerda a tratar os votantes de imbéciles. Velaí unhas chaves para lermos a Galicia de hoxe.
Segunda entrega da coleçom "Diário dum neofalante". Um percurso pola intra-história da língua e o país, dende umha perspectiva ligada à memória familiar, tendo como fio narrativo à segunda geraçom do autor.
Esta é unha de tantas experiencias da cotiandade da emigración. Un costumismo que ás veces se ve enturbado polo desacougo da distancia e do deixado. Pola falta desa Galicia que nos cativa por sempre.
Análise das eleccións galegas do 18 de febreiro de 2024. A nova maioría absoluta do PPdG, o resultado histórico do nacionalismo e a case desaparición do PSdG. Novos retos cara 2028.
Entrevista a Rodri Suárez co gallo da publicación da súa obra “Galicia Reducida - Crítica ao marco conservador e centralista do autogoberno galego” (Morgante Edicións).
As eleccións do 18 de febreiro poden redefinir o futuro de Galicia. A sorte será crucial, e no caso de gobernar o BNG talvez cambie o país para sempre. Ás veces, un golpe de azar inaugura un tempo novo. Estamos ante unha oportunidade histórica para termos un país diferente.
Galicia vota o 18 de febreiro, haberá moitas papeletas, mais o que realmente decidimos xuntos é se Galicia segue a ser a nena da morriña, ou a muller da afouteza. Imos alá.
Tomando como referencia a última crise vivida, os datos da situación medioambiental da Galiza son desoladores. Unha ollada máis alá da (pouca/moita) toxicidade dos pellets: é posíbel unha xestión dos recursos alén de converter Sanxenxo en Benidorm?
Saio do choio para voltar a trabalhar, mais isto é distinto. Umha nova catástrofe ameaça as praias galegas. Desta volta som uns micro-plásticos, chamam-lhes pellets. Galiza, mais umha vez. Quo vadis?
O vindeiro 18 de febreiro Galicia decidirá o seu futuro. Catro anos despois o panorama semella o mesmo: unha nova maioría absoluta do PPdG ou a apertura dun novo tempo liderado polo BNG. Dous camiños radicalmente diferentes. O pobo galego transitará só por un deles, definindo o País que ven e o que queremos ser. Pero por que outra vez nesta situación, por que unhas novas eleccións e o mesmo panorama? Talvez haxa outra Galicia, outra que se pregunta iso mesmo.
A inocente pregunta dun neno. A sincera resposta do avó. A vida esgotándose entre canas e sedelas.
As comarcas da Galiza: história e origem. O mapa de Nós-UP, as comarcas irredentas e muito mais. O Ferrado conversa com Borxa Neira.
Nom se sabe exatamente quanto tempo levam com nós, mas as comarcas (e o facto comarcal) existem desde que a Galiza se constituiu como tal. É hora de darmos-lhes o papel que merecem no mapa galego.
Vivir nunha casa de catro plantas cos ladrillos ao aire facendo un vertixinoso equilibrio sobre catro piares de formigón non é cuestión de recursos, é cuestión de dignidade. Toca falar de «feísmo».
Son firme defensor da superioridade estética atlántica. Non é só a natureza, senón a arquitectura que o pobo galego inseriu na paisaxe, creadora dunha simbiose que é a nosa forma artística máis propia. O noso país é unha oda ao paso do tempo. Vivimos, sinal de que existimos.
Umha mulher de compromisso, exemplo da guerrilha da chaira galega. Manuela López Suárez e Manuela Sánchez, a mulher real e o mito, eis a sua história.
A vida dunha nai e tres irmás que combateron o fascismo. Unha mestura de amor, vinganza e ideais para lembrarnos das que nunca deberon ser esquecidas.
Enriqueta Otero, María das Dores para os seus camaradas. A derradeira guerrilleira galega. Unha vida consagrada á idea de Galiza.
Guerrilheiras sem rosto e sem nome, duplamente silenciadas por luitarem contra o franquismo e por serem mulheres. Esta é a história de Clarisa.
No tempo que durou a Guerra Civil e o franquismo tamén houbo mulleres que loitaron e defenderon os seus ideais brincando polos montes, soutos, vales, covas e prados da Galiza. A outra cara da moeda: as guerrilleiras enmudecidas. Sen rostro e sen relato, elas tamén existiron e tamén teñen unha memoria que merece ser lembrada.
Conversa do Ferrado na RTVG no programa "Diario Cultural Zeta".
Un baixo pasa desapercibido na cidade suíza de Basilea. Na porta, o mapa e a bandeira da patria: A Sociedade Galega Sementeira. O lugar no que desde hai decenas de anos a emigración galega loita, contra a distancia e o esquecemento, pola supervivencia da identidade da Galiza na diáspora.
Hai unha pedra en Muxía que lle chaman de abalar, mais que eu nunca vin moverse. Vin xente subir co xesto de saltar, pode que para intentar que fixese ruído ou buscar un son co que identificarse.
Temos un espazo entre as imaxes coas que nos achegamos á Galiza e as experiencias que buscan representar. Como se traslada isto á lingua? Como facemos que esta distancia non nos desenfoque?
Mais as letras galegas non só están feitas polos nomes que pasaron a historia senón que delas, tamén formamos parte todas as persoas que escribimos, falamos, sentimos e soñamos en galego. Ese pequeno xesto é a máis grande das revolucións. Nel reside a alma da lingua.
A emigración mantivo acesa a luz da cultura e da lingua galega alén da terra. Velaquí as tres leccións do Centro Galego da Habana.
O Ferrado co Bloque Nacionalista Galego. Conversa con Ana Pontón (Portavoz Nacional do BNG) e Ana Miranda (Eurodeputada no Parlamento Europeo).
De como a estrofa dunha canción pode provocar o exilio e a cadea. De como uns pontevedreses, tras 40 anos de silencio, volven entonar esa estrofa a berro limpo. De como se pode, en definitiva, pasar a formar parte da historia nacional dun país.
O outro día recibín unha chamada do meu pai. Estaba sorprendido e un pouco preocupado. O motivo era que lera nun dos principais xornais do país que a situación da lingua galega era cada vez peor. Esmorecía tanto na cidade coma no rural e a xente nova cada vez falábao menos. A moitos de vós darávos a risa, pero a min fíxome reflexionar sobre unha cuestión fundamental que tendemos a esquecer, que todo depende das lentes coas que se mire.
Para loitar contra a morriña desde a súa casa en Nova York, o Noah prepara un cocido. Esta é a súa odisea para atopar fociño de porco na Gran Mazá. Unha aventura batuxada de lembranzas no país do que namorou.
Outro encoro na Galiza. E con el vaise a nosa historia, a memoria da terra. O meu país vendido por catro pesos.
Campaña do Ferrado para o 21 de febreiro, Día da Lingua Nai. O galego é a única lingua natural da Galiza. A nosa. Cómpre defendela a cada instante da nosa vida e berrar ben forte nunha data coma hoxe: NA GALIZA, EN GALEGO!
Noah Chichester (Nova Iorque) pasou os últimos anos da súa vida facendo un extenso traballo de campo arredor das comarcas vitivinícolas da Galiza. Longas xuntanzas nas que tentaba extraer a máxima información sobre os usos, costumes e a sabedoría arredor de todo o que rodea o viño galego. Así é como o estadounidense percebeu o carácter popular do país.
Isto só e a historia de como me sinto ao ser unha galega fóra da Galiza. Unha que marchou e agora soña con volver sen saber cando será.
Ninguén se preguntou aínda que fai un colaborador norteamericano no Ferrado? Mea culpa. Claro estaba que algún día tiña que contarvos como coñecín ao Noah Chichester.
Tres integrantes do Consello Editorial do Ferrado (Pablo, Lucía e Noah) presentaron o colectivo e mais a revista O Ferrado aos compañeiros de Orgullo Galego. Alén da iniciativa tratáronse temas tales como a demotanasia da nación galega, a nova emigración, a inoculación do derrotismo por parte dos poderes fácticos e as alternativas de vangarda impulsadas polo colectivo para a recuperación dunha memoria históricamente deturpada e deliberadamente ocultada.
Talvez o que pasa é que estes filmes moitas veces nin sequera os facemos nós. Esa é a idea que vive na cabeza do resto de España. Unha idea cada vez máis alimentada polo Galician Noir. A ver se volvemos a facer os filmes nós, para nós, e se cadra para quen os queira ver, e conseguimos que a nosa historia non lla conten ao mundo os demais.
Por París, Zürich e tantas outras cidades europeas paseáronse nos anos setenta vellos homes con engurras na face, que nunca a ninguén confesaron o segredo da súa vida. Os tempos nos que cun fusil ao ombreiro pasaban as noites de luar ollando ás estrelas.
Este artigo fala memoria dos que xa non están, dos que un día sufriron as consecuencias dunha Guerra e dos que pasaron meses escapando dunha realidade á que non quixeron pertencer.
Morto O Piloto, morre co seu corpo todo un vello inimigo do franquismo. Para moitos e moitas, un símbolo da loita comunista e popular. Un líder da resistencia. Un heroe do
que se contaban historias aos cativos nas vilas. Un liberador. Para outros tantos, un porco asasino e traidor comunista. En ambos casos, un persoeiro eterno.
Non só lenda, senón tamén historia. A loita e o sacrificio de quen construíron, habitaron e defenderon até a morte este poboado guerrilleiro non deben caer no esquecemento. Esta é a Guerra Civil que non rematou no 1939.
Esta nom é só a história de Camilo, o último sobrevivente galego da guerrilha antifranquista. É a triste crónica dumha família inteira, homes, mulheres e crianças que deram a sua vida para combater o fascismo. Nosso é o dever de lembrar e nunca esquecer.
Um dos combatentes mais famosos da guerrilha antifranquista, aquele que se disfarçava de crego para poder olhar ao seu querido Deportivo e que conseguiu fugir das forças franquistas tres lustros, luitador pola liberdade. Esta é umha breve escolma da sua história; Benigno Andrade, O Foucelhas.
Os montes do país agocharon a Guerrilla Antifranquista Galega, a primeira e máis forte resistencia contra o réxime franquista no Estado Español. O Ferrado presenta esta colección centrada nalgúns dos lugares, feitos e persoeiros máis senlleiros dun dos capítulos máis esquecidos e deturpados da nosa historia. A motriz desta achega histórico-política é: Primeiro, revelar que lonxe de ser submisa e cómplice, a Galiza amosou unha rebeldía afouta. Segundo, honrar a figura daqueles que por uns ideais foron á morte; e terceiro, ter unha voz galega que redescubra o pasado que se nos ocultou.
Terceiro capítulo d’ #OFerradoNaHistoria con Serxio María sobre o Couto Mixto, unha república independente que durou ate o S. XIX na fronteira entre Galiza e Portugal. Historia e política do xurdimento, auxe e caída do Micro-Estado europeo dos Mixtos que a piques estivo de se converter nunha Andorra enclavada na PortuGaliza.
Os pasos que eu dou agora non serían os mesmos de non ser polos que fai 60 anos daban as nosas avoas. Hoxe podemos emigrar por elección, porque queremos seguir estudando e porque queremos vivir e aprender outras cousas pero coa liberdade que antes non tiñan.
Nesta terceira entrega, inauguramos umha pequena série de artigos sobre um dos espaços naturais mais importantes do nosso país: as ilhas Sies. Começamos repasando o seu status atual como candidatura para Património Mundial da UNESCO e introduzimos um estudo detalhado sobre a sua toponímia, um tema pouco comentado no relativo à enorme riqueza cultural e lingüística do arquipélago. Defendemos as formas Sies e Sias como nomes legítimos e ainda vivos entre a povoaçom local das Rias Baixas.
Precisamos solucións inminentes porque das nosas actuacións presentes dependerá o futuro dunha nación milenaria.
As tremendas cifras da demotanasia na Galiza, que está a causar o etnocidio da cultura e do pobo galego, xunto coa desaparición da parroquia.
O Eixo Litoral Atlántico representa unha cuarta parte da superficie total da Galiza, pero concentra o 75,6% da poboación e xera o 80% do PIB da nación.
A idade media dos galegos desplomouse, ao igual que o peso da Galiza respecto do resto de España. Que tivo que ver nisto o franquismo?
En 1787 Galiza tiña 1,3 millóns de habitantes mentres que Cataluña non chegaba aos 800.000. Hoxe Cataluña ten 5 millóns máis. Que pasou?
Galiza é un país cunha pauta poboacion súper dispersa que reúne o 75% de todos os núcleos de España. Que influencia tiveron os castrexos?
A greve de mulheres de 1857 constitui um dos episódios mais importantes da história sindical da Galiza e, contodo, segue a ser pouco conhecida no nosso país. Recentemente o dramaturgo Cándido Pazó decidiu ensaiar o seu resgate com Cigarreiras, umha adaptaçom teatral do romance La Tribuna (1882) de Emilia Pardo Bazán. Neste artigo repasamos as chaves do espetáculo e valoramos o seu grande impacto na crítica e no público.
No ano 1906 Galiza abandonou a produción de viño autóctono en favor de variedades foráneas. Así recuperamos o noso viño.
Non vos raiar. Non veño a dar novamente a turra sobre a necesidade dun incremento cedo e real de neofalantes. Gustaríame falar dun paso previo que considero fundamental. Un acto moi sinxelo, pragmático e ao alcance de todo/a galego/a: que a nosa lingua estea viva nas rúas.
Cada 25 de xullo, Día da Patria, celebramos o patrón da Galiza, Santiago Apóstolo, mais quen é a patroa? A morriña da emigración, un gaiteiro perdido e unha milagre en chave nacional non deixan lugar a dúbidas.
A Galiza seguiránal queimando. Ou os raios do trueno ou os que prenden lume ou os que non fain nada pre evitar que a historia volva repetirse.
Primeiro de umha coleçom de artigos, onde a través da experiência pessoal e familiar, fai-se um percurso pola história da língua e como esta chegou até o autor. É um recordo das devanceiras, daquelas que mantivérom vivo um dos nossos maiores tesouros, a língua.
Nesta nova entrega das Estórias, visitamos a costa arouçana para discutir o modelo atual do turismo na Galiza. Repasaremos o impacto social, económico e ambiental que tem esta atividade no mundo e mais especificamente no nosso país. Será que a "turismofobia" existe de verdade?
O Ferrado conversa co alcalde de Porto (Alta Seabra), coa asociación unionista e provincialista "Defensa Berciana" e coa Plataforma 102, integrante da Revolta da España Baleirada, no marco da segunda edición d' #OFerradoNaPolítica, cunha nova parola sobre a "GALIZA ESTREMEIRA".
O pasado 17 de maio, coincidindo co Día das Letras Galegas, o actual presidente da Xunta, Alfonso Rueda, tivo a desvergoña de afirmar publicamente que a chegada do rei emérito Juan Carlos I a Sanxenxo era unha fantástica nova que poñía a Galiza no mapa. Unha afirmación servil e indigna cara un prófugo da xustiza refuxiado nunha teocracia machista, imputado en innúmeros casos de corrupción, que supón unha falta de respecto cara esta nación chamada Galiza.
A consciência català na Catalunya Nord luita dia a dia contra este jacobinismo arrasador, centralista e reacionário. Analise da realidade e a história política e social da Catalunya Nord, fazendo umha leitura conjunta com a situaçom do contexto galego
Semella que nada cambia. A historia repítese. Seremos un pobo marabilloso, pero é evidente que somos un pobo que non aprende.
A neglixencia política que rematou co afundimento do Prestige causou a maior catástrofe ambiental da historia da Galiza. A vida tinguiuse de morte e unha soa verba, chapapote, socializou a toda unha xeración. Pablo Diego analiza o impacto da desastre na mocidade galega e como a carraxe fixo medrar o xérmolo do galeguismo a través da nova obra de teatro do Grupo Chévere, N.E.V.E.R.M.O.R.E.
E sen chegar a percatarte do cando nin do porqué, vivindo no estranxeiro rematas por conectar física e espiritualmente con esa terra allea que fica baixo as propias, constantes e dubitativas pegadas.
Lucía fai unha reflexión sobre a situación da lingua galega no seu dialecto dos Ancares. Lévanos dende o pasado ata o presente da man dalgüis dos nosos poetas e artistas máis ilustres. Un relato que remata pedindo o máis importante, que cuidemos a lingua e que al falemos hoi e sempre.
Maio de 2020, derradeiro tren que me levou pola beira do Miño tras anos de universidade lonxe da casa. Un sono de seis horas con folgos que traían novas esperanzas. Seis meses após un avión levaríame aínda moito máis lonxe. Ao lugar desde o cal hoxe escribo.
O Ferrado conversa con Iván Caamaño e Jorge Cubela, a ala máis galeguista do PPdG.
Se algo debe definir á esquerda é a concienciación ca realidade socioeconómica común e a súa vontade por mellorala alén, incluso, dos territorios, nazóns e fronteiras que a delimitan. Porén, cabería esperar que os enfrontamentos sobre impostos e tarifas foran unánimes contra as empresas e estados que privatizan bens básicos como a eletricidade, non entre poboacións que adoecen as súas consecuencias.
A conhecida como Nova Cançom Galega é um fenómeno de plena atualidade no panorama cultural do nosso país. Neste artigo, analisamos a releváncia da música contemporánea em língua galega, juntamente com reflexons e vivências pessoais do autor.
Inauguramos as Estórias de ruas como um espaço onde as ruas e os monumentos públicos serám o pretexto para diversas reflexons sobre cultura, história e política. Nesta primeira entrega, realizaremos um pequeno recorrido pola zona velha de Santiago de Compostela e falaremos sobre a recuperaçom toponímica dumha praça singular.
Lucía Rodríguez (O Argueiro dos Ancares) fai unha reflexión do despoboamento do rural e do descoñecemento desta realidade nas cidades. Falta de servizos e falta de xente, o bucle infinito do que semella difícil saír. Hai causas e consecuencias pero tamén esperanza e ilusión por ver un novo renacer.
Todo no que creo pendura dun fío. Cando todo o que vives, sintes e defendes carece de senso real, nin a relixión te pode salvar.
Desde un punto de vista internacionalista, o nacionalismo histórico-organicista e a razón de estado son os motores que fixeron xurdir e medrar aos estados modernos. Calquera aspiración soberanista implica necesariamente aceptar as regras da arena (neo)realista, onde o interese nacional, o egoísmo, a imposición e a dominación fanse imperativas no sistema internacional anárquico. A realpolitik non entende de medios, e se o obxectivo é alcanzar a fin, o pragmatismo non pode deixar lugar á ética.
O nacionalismo galego ten unha longa Historia que contar, escrita polos seus artífices, ideólogos e simpatizantes, mais o seu labor debe ser continuado mirando cara ao presente e o futuro. Os movementos nacionais deben ter ambicións máis aló de meramente existir, e neste artigo se abordará unha visión pragmática e menos romántica deles.
Começa umha nova experiência vital, longe do país, vivendo umha realidade já quase inerente ao nosso povo como é a emigraçom. As reflexons nascidas naquela altura e as comparaçons som pequenas pingas das linhas que a continuaçom venhem.
O caso do Cachivache é unha excepción da regra: pechou antes da pandemia. Pero non antes de facer unha última queimada. Neste ensaio escribo unha homenaxe ao bar coruñés que me acolleu ao chegar a Galiza e onde comezou a miña historia de amor pola lingua e a cultura galega.
Os puntos de inflexión axúdannos a tomar decisións importantes na vida. Unha chea de galegos e galegas quere comezar a empregar a nosa lingua acotío. Entón, por que non facer uso dos puntos de inflexión para comezar a falar galego? Eu fíxeno e, a verdade, nin tan mal me foi.
O documentário A poeta analfabeta (2020), escrito e dirigido por Sonia Méndez, afonda na vida pública e na obra dumha figura singular da literatura galega: Luz Fandiño. Nesta resenha comentamos as chaves do filme e salientamos a trajetória de Fandiño como escritora comprometida, inspiradora e sempre guiada polo amor à terra.
Asturias afronta un momento fundacional na súa historia. O anseio da cooficialidade determinará o futuro do Principado. Decisión que abre unha xanela de oportunidades tamén na Galiza, ao tempo que cingue sobre o Estado Español o medo dun posíbel afastamento da vinculación que fixo da historia asturiana o paradigma de españolidade. Ao longo do artigo analizaranse os comezos da loita a prol da oficialidade, os desafíos que alborexan e a xeopolítica que a rodea.
Ao longo dos tempos, xeracións de homes e mulleres foron a vangarda cultural motriz do movemento da Galiza no decorrer histórico. Inevitabelmente cada unha desas persoas foi presa da súa era, delegando a testemuña a novas xeracións que mantiveron engraxado o motor da nosa historia.
