Esta é unha de tantas experiencias da cotiandade da emigración. Un costumismo que ás veces se ve enturbado polo desacougo da distancia e do deixado. Pola falta desa Galicia que nos cativa por sempre.
Hoxe ao rematar de comer déuseme por buscar vídeos de bailadeiras da nosa música tradicional. E de socato, o que era unha inocente maneira de perder o tempo antes de volver ao traballo, converteuse nun sentimento desacougante que me invadiu. A morriña atropoume como unha doenza latente que se deixa de sentir, pero que sempre está aí e ás veces punza a alma. Mirando os bailadores sobre as rúas empedradas dunha Compostela estival, escoitando os latexos do bombo e a son gaita pensei en tres cousas.
A primeira, o moito que me gusta ir a Compostela polo día da patria. Nunca un me perdín desde a primeira vez que fun cos amigos desde a nosa Pontevedra a durmir no pavillón do Campus Sur. Igual deu que estivera a miles de quilómetros de distancia, sempre volvín porque ese día é un oasis para todos os que sentimos Galicia no máis fondo do noso ser. É un día que amosa o potencial que temos como pobo, no que a nosa cultura e lingua é valorizada, prestixiada e normalizada. É o máis semellante a cruzar a raia e ver o status do galego do outro lado. É un día máxico, de foliada, de alegría e de esperanza no futuro. Da igual que chova ou que faga sol. O 24 de Xullo, como escribiu Dakidarría, traemos a terra nos puños, o lume nos beizos e a brisa do mar nos pulmóns. O 25 na Quintana, de feito, é un momento melancólico, o solpor dese soño que soamente poderemos ensaiar outra vez ao ano seguinte agardando o momento no que a alborada dure para sempre.
A segunda é a morriña que nos atravesa a todos os emigrantes. Na Suíza un acostúmase á vida, pero mesmo cando pensa que máis cómodo está, que achou o seu lugar temporal antes de volver á terra, hai algo, unha faísca, que prende o lume da saudade. Un incendio que consume a alegría toda, unha falta que non marcha. É como a morte dun familiar querido. Aprendemos a vivir sen el, pero ás veces é suficiente soamente un olor, unha verba, ou unha lembranza para encher os ollos de bágoas.
É suficiente cun vídeo de mala calidade dunhas rapazas bailando unha muiñeira nas rúas de Compostela. A morriña é unha enfermidade, aprendemos a vivir con ela. A maior parte do tempo non a sentimos, pero nunca se vai. Nas xuntanzas coa comunidade galega de Suiza unha canción coa guitarra, un poema de Celso Emilio ou un preludio coa gaita erguen a pantasma da distancia, do vivido, do deixado e do que nunca se poderá esquecer. Desa terra nosa da que marchamos que vive no corazón.
E a terceira é a dor que produce a lembranza do que se deixou de facer. Sempre quixen aprender a bailar, aprender a tocar a pandeireta, aprender a navegación tradicional en dorna. Todo iso ven á cabeza cando un non está. Cando eses plans teñen que se desprazar ao apartado dos desexos, dos “algún día farei”, porque desde aquí non queda máis do que a lembranza e a esperanza, o xuramento de volver para facelo.
Iso é un pouco tamén a emigración, a constante lembranza do esquecemento. O padecemento latente e a persistente ilusión dun país que non sabemos porque, nos atrapa até a morte.
