Entrevista a Rodri Suárez co gallo da publicación da súa obra “Galicia Reducida – Crítica ao marco conservador e centralista do autogoberno galego” (Morgante Edicións).
Rodri Suárez (A Coruña, 1974), é xornalista, escritor, guionista e asesor da alcaldesa da Coruña, Inés Rey. Pragmático no pensamento político, ven de publicar a obra “Galicia Reducida – Crítica ao marco conservador e centralista do autogoberno galego” (Morgante Edicións). Nela, Rodri critica a que considera unha visión ruralizante e composcentrista por parte do autogoberno galego, onde as grandes cidades e áreas metropolitanas levan décadas condenadas ao esquecemento institucional.
Denuncia unha visión polémica do panorama sociopolítico galego: O suposto abandono da Galicia urbana en favor dunha visión ruralizante en liña cos intereses dunha Xunta gobernada polo PPdG. A priori, a perspectiva de Rodri choca. E moito. Pero non por iso deixa de estar argumentada.
Rodri deixounos frases polémicas tales como: “Vigo cometeu un grande erro ao descartarse para a capitalidade de Galicia e foi a cidade que máis perdeu co proceso autonómico”; “Toda nación ten dereito á autodeterminación e polo tanto Galicia tamén”; “Temos que reescribir a nosa historia sen estar sempre pendentes do Sempre en Galiza de Castelao” ou “A idea detrás de escoller Santiago como capital foi que era unha cidade cómoda en tanto que representaba a fe tradicional católica fronte ao modernismo da Coruña e o movemento obreiro de Vigo”.
PREGUNTA: Que división territorial considerarías máis favorábel para o artellamento interno de Galicia?
RESPOSTA: Eu son unha persoa pragmática e creo na articulación metropolitana de Galicia. Exemplos poderían ser Vigo/O Porriño/Pontevedra; A Coruña/Ferrol ou Santiago/Ames/Teo. A metropolización de Galicia non ten valedores. Algo tan básico como un organismo que coordine as cidades da Coruña e Ferrol non existe. En tempos falouse da creación da chamada “Cidade das Rías”, que tería 800.000 habitantes, pero ese debate morreu. O Barbanza, por exemplo, podería ser a oitava cidade. O avance cara a metropolización debería ser comandado pola Xunta, pero non ten interese. Ademais sería o que tería máis sentido. A provincia de Ourense é a única das catro que funciona de forma identitaria. Unha persoa de Muros non se considera coruñesa.
O mapa comarcal encargado por Manuel Fraga non ten utilidade. Son demasiadas comarcas. Dividir a Costa da Morte en Soneira, Bergantiños, Fisterra, etc. non ten ningún sentido.
P: En que damnifica a capitalidade de Compostela ao resto de cidades de Galicia?
R: Primeiro de todo, a capitalidade reporta un importante poder económico e a creación de postos de traballo. Xa de maneira máis profunda, afecta á representatividade e lexitimidade do autogoberno. Desde que no 1982 A Coruña perdeu catro consellerías, a Xunta é inexistente no imaxinario popular coruñés. O seu peso é imperceptíbel.
En Fisterra, por exemplo, a Xunta está presente. Os veciños senten á Xunta nas actividades do mar, na recadación, nos impostos, nas obras públicas… Pola contra en Coruña ou Vigo non existe no día a día. E ese é un dos motivos polos cales as grandes cidades non se senten interpeladas nas eleccións autonómicas. A Inés Rey (alcaldesa da Coruña), páranlle constantemente pola rúa para pedirlle cousas que son competencia da Xunta.
Un exemplo é a famosa vaga de xabaríns soltos. A Xunta era quen tiña que actuar e tardou tres meses en facelo, pero mentres tanto a veciñanza requiría ao concello. A Xunta non existe na mentalidade colectiva dos habitantes das sete grandes cidades. A xente na Coruña sabe que para cambiar as políticas económicas estruturais hai que votar nas eleccións xerais, e para as cuestións do día a día, nas da alcaldía, pero non teñen nin idea do papel da Xunta.
Por ese motivo ambas, Coruña e Vigo optaron por modelos moi localistas. E o mesmo está acontecendo agora con Ourense. Non é casualidade. É froito do desleixo que estas cidades sentiron ao ver o seu papel desprazado na autonomía. As dúas cidades que máis loitaron pola democracia foron as que crearon sistemas políticos propios ante a sensación de abandono por parte do autogoberno. A Xunta impón sobre Galicia un marco conservador centralista que exclúe a integración das sete grandes cidades e das áreas urbanas do imaxinario galego. Ese é o motivo de que a mobilización urbana sexa moito menor nas eleccións autonómicas.
P: Estás de acordo con Xosé Luís Méndez Ferrín e cres que Vigo debería ser a capital de Galicia?
R: Non o creo, pero alégrame moito que Vigo aspire a selo. Vigo cometeu un grande erro ao descartarse para a capitalidade de Galicia e a repartición de sedes durante o proceso autonómico, e foi sen dúbida a cidade que máis perdeu.
Eu son da idea de que Galicia non ten unha capital, non temos unha Barcelona. Noutras comunidades autónomas resolveuse de diferentes maneiras. Por exemplo, a capital natural do nacionalismo vasco é Pamplona, pero estableceron a capital en Vitoria para evitar o conflito entre San Sebastián e Bilbao, ao tempo que beneficiaron a Álava, que era a provincia máis afastada do proceso autonómico. En Canarias a capitalidade está repartida, e o mesmo acontece en Murcia, onde o Parlamento está en Cartaxena e o goberno en Murcia. Galicia debería apostar pola multicapitalidade. De feito, a maior mobilización que houbo na Coruña estaba liderada por unha faixa que dicía: “Parlamento en Santiago, Xunta na Coruña”.
P: Non cres que para reducir as tensións entre Vigo e A Coruña, principais polos económicos de Galicia, é máis beneficioso ter unha capital neutral en Compostela?
R: A idea detrás de escoller a Santiago como capital foi que é unha cidade cómoda en tanto que representa a fe tradicional católica. Santiago é a aldea máis grande de Galicia. A Coruña era a cidade do modernismo e Vigo a do proletariado, con historias máis progresistas. Eran cidades liberais. Santiago pola contra tiña as características propias que a Xunta quería amosar e representar. Dicir que a escolla se debeu ao feito de que coruñeses e vigueses se pegaban foi a escusa.
P: É compatíbel o localismo co galeguismo? Pode un dicirse galeguista e logo nas bancadas de Riazor cantar: “Puta Compostela no es mi capital”?
R: Non soamente é compatíbel, senón que é o desexábel. Un exemplo é o alcalde de Pontevedra, Miguel Anxo Fernández Lores, que non para de falar en contra do localismo, pero que en 2009 montou unha manifestación para que non se creara a figura do Delegado da Xunta en Vigo.
Todos queremos que as nosas cidades sexan a mellor, e iso non ten nada de malo. O galeguismo ten que saber xogar co localismo e non convertelo nun pecado mortal. Hai que naturalizar o localismo, a competición é boa. Vigo e A Coruña retroaliméntanse facéndose mellores.
P: Se Vigo e Coruña están esquecidas da administración do autogoberno, como están Ourense e Lugo? Por non dicir Allariz e o Barco?
R: Cando falo de esquecemento falo do imaxinario galego. A Xunta non conta coas grandes cidades no relato. Durante o debate electoral das pasadas eleccións do 18-F na RTVG, Ourense nin se pronunciou. Máis da metade da poboación de Galicia vive no Eixo Atlántico. Non vale comparar Chandrexa da Queixa con Vigo. Eu respecto á xente que vive alí, pero na área metropolitana de Vigo viven milleiros de persoas máis e non se prioriza tanto.
A despoboación do rural vai acontecer queiramos ou non. É un proceso global. Agora ben, a xente entende mal o que é o rural. Carballo, Allariz ou Sarria non son o rural, son cidades das áreas metropolitanas. Hai un dato moi claro que certifica o favorecemento da Xunta ao rural. Cando pedimos financiamento ao Estado Español ou á Unión Europea, facémolo alegando a dispersión poboacional do territorio. É dicir, asumimos a dispersión como un gasto a maiores. Como o rural da máis gastos, prímaselle máis.
P: Que opinión che merece Gonzálo Pérez Jácome
R: O Ourensanismo sempre existiu dentro da Galicia conservadora, desde Risco a Franqueira. Coalición Galega xa era un partido ourensanista de centro dereita. A provincia de Ourense ten uns datos económicos terríbeis e non lle queda outra que reinventarse. A cidade síntese fóra do marco da autonomía e esas cousas hai que remedialas.
P: Por que o rural galego é maioritariamente de dereitas?
R: Non me gusta referirme ao rural galego como un cacicato onde a xente non decide. Póñenme moi nervioso as persoas que o fan. As Provincias Orientais non son maioritariamente de dereitas porque lles obrigue alguén, iso é unha visión paternalista.
A realidade é que no rural hai moito pequeno propietario, unha cultura moi estendida da propiedade privada e de rexeitamento ao mundo exterior. Por suposto tamén redes caciquís e clientelares no funcionamento social que teñen que ver cos tempos do señorito e o seminario, e unha herdanza cultural e sociopolítica franquista da sorte de: Non te metas en leas, non te metas en política.
P: Cal é a identidade galega alén da visión histórico-organicista rural? Existe algunha alternativa urbana?
R: Existe pero está afogada pola visión historicista. O galeguismo está atado a uns señores que viviron hai máis dun século nun país moi diferente ao noso. As Tanxugueiras ou as Fillas de Cassandra son exemplos dun galeguismo máis urbano con raíz na tradición. Outro exemplo podería ser o himno do centenario do Celta de Vigo, Oliveira dos Cen Anos. Cómpre unha reformulación do galeguismo coa ollada posta nas grandes cidades.
P: Por que non cres que poida ser compatíbel que Galicia sexa unha terra asoballada con tratamento neocolonial, e ao mesmo tempo teña potencial para ser un referente no mundo?
R: A teoría colonial tivo sentido no seu momento, pero falar de Galicia hoxe en día como unha colonia non ten sentido. Empresas galegas como Inditex, referente mundial, está basada en Galicia, e iso é incompatíbel cunha teoría colonial. De feito creo que manter o discurso colonial é negativo, un erro do nacionalismo. Galicia é un país de éxitos, mesmo nos ítems máis dramáticos da nosa historia como a emigración. Fixemos cousas moi importantes e temos que centrarnos en desenvolver toda a nosa potencialidade. Acho que a xente que fala do discurso colonial é de tendencia fatalista e procura escusas en vez de accións. Temos que reescribir a nosa historia sen estar sempre pendentes do Sempre en Galiza de Castelao.
P: Realmente cres que Vigo e Coruña foron expulsadas do galeguismo, ou que as elites burguesas locais foron as que se afastaron dese proceso?
R: As manifestacións a prol da autonomía máis multitudinarias de Galicia aconteceron en Vigo e A Coruña. Foron manifestacións que acadaron as seis cifras. No caso da Coruña considero que houbo unha expulsión directa do proceso de autogoberno. A desaparición das sedes for clarísima. Efectivamente houbo elites pouco entusiastas coa autonomía, pero os datos non menten. Nas primeiras eleccións democráticas no ano 1979 o resultado na Coruña foi dun 55% ao favor da esquerda e do nacionalismo. A Coruña foi daquela a cidade onde máis nacionalismo se votou. Logo, no 1982, cando A Coruña se manifestou en contra da capitalidade, podo asegurarche que milleiros de persoas que foron á marcha foron das que tres anos antes votaron por alternativas nacionalistas.
Despois da exclusión da Coruña como capital, todos eses votantes galeguistas desapareceron. Cando nas municipais gaña Paco Vázquez, faino acadando 25,000 votos máis que nas anteriores. Curiosamente os nacionalistas perderon daquela 22,000 votos. Como vedes, o transvase foi claro.
P: Es nacionalista?
R: Eu creo firmemente que Galicia é unha nación, pero non me considero nacionalista polo que iso conleva.
P: Cres que Galicia ten dereito á autodeterminación?
R: Toda nación ten, e polo tanto Galicia tamén. Non obstante hoxe en día non hai unha maioría social soberanista, polo que considero unha perda de tempo falar diso.
P: Que opinión tes e como encaixarías en Galicia aos territorios irredentos do Vale do Ibias, a Cabreira, o Eu-Návia, e o Bierzo?.
R: Hai moito sentimento galego na terra estremeira. No Bierzo por exemplo todos se senten moito máis galegos que leoneses. Eu creo que O Bierzo debería ter dereito a elixir o seu futuro. Ben en Castela e León, nunha León independente ou nunha integración con Galicia. O que si creo é que deberíamos ter outra relación cos territorios irredentos. Únennos moitas máis cousas da que nos separan. E ás veces non soubemos actuar ben. Pareceume moi desagradábel por exemplo a postura da RAG respecto da oficialización do Galego-asturiano cunha gramática propia.
