A neglixencia política que rematou co afundimento do Prestige causou a maior catástrofe ambiental da historia da Galiza. A vida tinguiuse de morte e unha soa verba, chapapote, socializou a toda unha xeración. Pablo Diego analiza o impacto da desastre na mocidade galega e como a carraxe fixo medrar o xérmolo do galeguismo a través da nova obra de teatro do Grupo Chévere, N.E.V.E.R.M.O.R.E.
Catro anos tiña cando afundiu o Prestige. Non suficientes como para comprender o calado da traxedia pero si para deixar unha pegada inesquecíbel en cada un de nós. A desastre foi transversal a Galiza, non importando a cohorte, a clase social ou o sexo. Todos sentimos as consecuencias e adoptamos unha postura respecto do sucedido.
A miña xeración socializouse na morte dos recursos naturais. Nós tivemos a nosa maneira particular de experimentalo. Non participamos das manifestacións e non deixamos os nosos traballos para botarnos a limpar o litoral. Non choramos de rabia polo desprezo máis vil que os estadistas deron ao noso país e non loitamos contra da cobiza dos voitres que pasaron do desleigo ao atentado.
Eramos moi novos para aquilo, mais aínda así nós tamén vivimos o Prestige, e aquel casco rachado esvaecéndose no Atlántico foi unha poderosa imaxe que conformou a nosa maneira de entender a vida e maila terra.
O Prestige para nós era o rebulir da palabra chapapote, as milleiras bandeiras negras e azuis que inda hoxe, vinte anos despois, pódense ver descoloridas nos coches e nalgunha esquecida xanela. Escoitar na praia as lembranzas da fermosura pasada, os medos na peixaría e o facer buracos na area que a escasos centímetros remataban no inferno daquela verba que non comprendíamos. O Prestige foi tamén a prohibición de xogar na praia e o ollar de rochas salitrosas a medio limpar. A tristura dos vellos ao ter que deixar esta vida con aquela herdanza que semellaba infinita para os seus netos e as viaxes en coche escoitando as gaitas melancólicas de Luar na Lubre cantando a Memoria da Noite e a Joan Isaac e Ana Belén preguntando desesperadamente a Manfred què li han fet al mar? Que l’aigua s’ha tenyit de mort, que arriben a la platja onades de vergonya que ho embruteixen tot.
A nova obra do Grupo Chévere, N.E.V.E.R.M.O.R.E, afonda nas reviravoltas da catástrofe cunha maxistral interpretación e un vangardista guión, que consegue mesturar con suma delicadeza e emoción a pandemia mundial causada polo surto do virus Covid19, xunto cunha revisión dos feitos que remataron tinguindo de morte o que para nós era vida.
Un repaso non só das neglixencias políticas que nos negaron a capacidade decisoria e remataron por causar un dos maiores crimes ambientais da historia, senón tamén da solidariedade internacionalista e nacional que ergueu novamente o país a base de traxes brancos e carraxe que non puido frear nin a ameaza caciquil institucional. Todo sen caer no vitimismo e a compaixón, transmitindo mediante humor o grande orgullo que debemos sentir pola clase popular que logo de anos de vilipendio no que Galiza foi unha e outra vez o muro de choque do fuel global, prometeuse a si mesma e ao mundo que nunca máis volvería a pasar polo mesmo.
Persoalmente, o meu galeguismo comezou aquel 13 de novembro do 2002. Todos os días o meu bisavó Pepé achegábase cos seus case cen anos ao CEIP Campolongo a recoller ao seu bisneto. Aquel rapaz miraba con grandes ollos castaños o traxe que sempre vestía e a altura que lle semellaba xigante antes de comezar un curto camiño que se facía eterno cos pasos de vagar daquel seu bisavó. Xusto antes de chegar ao portal pasábamos por diante da histórica libraría Seijas de Pontevedra, e alá, no escaparate, non podía quitarlle ollo a un conto infantil editado pola Nosa Terra, “Marea Negra”. Non llo pedín nunca, pero un día, ao chegar a casa, alí estaba. Léramo no sofá antes de comer, e eu, cos meus catro anos, non puiden comprender como o porco permitira tanto sufrimento a todos os demais animais. Adoecín pola profunda inxustiza dos paxaros que morrían afogados co pegañento chapapote e desenvolvín un fondo sentir pola natureza e a responsabilidade dos nosos actos.
N.E.V.E.R.M.O.R.E comeza cun diálogo no cal unha muller laméntase, vinte anos vista, de non ter participado no seu día das labores de limpeza voluntarias que se argallaron por todo o litoral e ás que acudiron bos e xenerosos de todas as comarcas do país e todos os que atenderon o noso rouco son desde o estranxeiro.
Eu sentinme identificado. Non por achacarme culpabilidade, a fin de contas era un neno de gardería, pero si porque crecín sen poder formar parte activa da maior mobilización do noso país, sen acudir ás manifestacións dos paraugas, sen poder facer o sacrificio pola terra.
Cando rematou a obra, e a pesar de non caer en sentimentalismos, as bágoas esvarábanme pola face, ao igual que a tantos outros espectadores. E cando baixou o pano, espontaneamente, coma un lóstrego, un estrondo invadiu o Teatro Rosalía, A Coruña e a Galiza enteira: NUNCA MÁIS.
Anciáns, adultos e nenos soltamos aquel berro durmido, unindo pasado, presente e futuro da terra nunha loita que inda hoxe segue viva, incandescente, amosando que non esquecemos e que endexamais fallaremos. N.E.V.E.R.M.O.R.E concilioume comigo mesmo. Ese día vivín o que sempre quixera vivir, e chorando ben forte endurecín aínda máis o meu compromiso inquebrantábel pola defensa deste meu país, Galiza.
Se puidera pedir un desexo, sería que as case tres millóns de almas que somos asistise á obra, porque sei que dela sairía un pobo máis digno. Un pobo combatente. Un pobo como o das bisbarras da Costa da Morte, nas que a nosa terra é por fin nosa.
